Ο άγιος Νεκτάριος ως διδάσκαλος και συγγραφέας

 Η προσφορά του αγίου Νεκταρίου γενικά  στην παιδεία και ειδικά στην Εκκλησιαστική  είναι τεράστια. Διαμόρφωσε ένα δικό του προσωπικό τύπο του Έλληνα διδασκάλου ο οποίος εκτός από τις αρετές μεταδίδει, διδάσκει και βιώνει την αρετή. Πίστευε ο ίδιος πως κάθε επιστήμη χωριζόμενη από την αρετή αποτελεί πανουργία και όχι σοφία. Ιδιαίτερα στον χώρο της Εκκλησιαστικής παιδείας η παρουσία του επί δεκατέσσερα χρόνια έδωσε άλλη πνοή και άλλη κατεύθυνση πατερική, παραδοσιακή.

Η αγάπη του για τους μαθητές ωστόσο δεν περιορίζονταν μόνο σ’ αυτά. Η συγγραφική του παραγωγή ήταν ένα δείγμα της ποιμαντικής του φροντίδας για τα παιδιά και όχι μόνο. Αποσκοπούσε στην οικοδομή και μόρφωση των μαθητών του και αποτελεί το σημαντικότατο μέρος της πνευματικής του παρακαταθήκης. Κληροδότησε όχι μόνο στους μαθητές του αλλά σ’ όλο το πλήρωμα της Εκκλησίας  πλήθος συγγραμμάτων. Ασχολήθηκε με όλους τους κλάδους της θεολογικής επιστήμης (συστηματικό, ιστορικό, ερμηνευτικό, πρακτικό) έχοντας ως βάση πάντοτε τις αυθεντικές πηγές τις Ορθοδόξου Πατερικής διδασκαλίας και γραμματείας τις εποχής. Η συγγραφική του εργασία, καρποί της φροντίδας για τον ποιμενόμενο σε συνάρτηση με την επιθυμία έκφρασης, αγάπης και δοξολογίας προς τον Θεό. Γενικά οι συγγραφές του Αγίου, μολονότι δεν τις χαρακτηρίζει όλες, κατά τον Χρυσόστομο Παπαδόπουλο, απόλυτη επιστημονική ακρίβεια και τάξη ήταν ωστόσο ωφελιμότατες για τον πολύ λαό και γι’ αυτό είχαν επαινεθεί από Πατριάρχες, άλλους αρχιερείς, καθηγητές Πανεπιστημίου, τον τύπο της εποχής.

Η ογκωδέστατη αυτή συγγραφική εργασία, η οποία σύμφωνα με τον ίδιο ήταν καρπός προσευχής,  οφείλεται στην ακαταπόνητη φροντίδα και τον πόθο του για την οικοδομή των Χριστιανών και τη δημιουργία Ορθοδόξου συνειδήσεως.

Στις αξιόλογες  γραφές του λόγιου Ιεράρχη αντανακλάται ο πολυμαθής  και ευσυνείδητος επιστήμονας, ο ορθόδοξος θεολόγος, ο έμπειρος διδάσκαλος, η αγιασμένη ψυχή, ο ποιμένας ο καλός  άγιος της Εκκλησίας, ο δάσκαλος που ενεργεί με πατρική φροντίδα, συγγράφοντας πλήθος συγγραμμάτων για του μαθητές του[7]. Το πλήθος και η σπουδαιότητα συγχρόνως των συγγραμμάτων  του από νωρίς τον κατέστησαν ως λόγιο και σοφό. Η φήμη του δεν περιοριζόταν μόνο στην περιοχή των ελληνορθόδοξων Εκκλησιών αλλά είχε διαδοθεί πολύ πέρα αυτών όπως μαρτυρεί και η αλληλογραφία του και οι επαινετικές κρίσεις συγχρόνων του ξένων περί αυτού. Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι ο άγιοςΝεκτάριος συνέχισε την παράδοση των τριών Ιεραρχών αφού είναι κοινή και η ευρεία επιστημονική κατάρτιση καθώς και ο ζήλος της μεταλαμπάδευσης του πλούτου αυτού στο ποίμνιο.

Αξίζει να σημειωθεί το γεγονός ότι ο άγιος Νεκτάριος έκανε χρήση όλων των μέσων της εποχής του, βιβλία περιοδικά, εφημερίδες για να μεταλαμπαδεύσει το μήνυμα της αλήθειας στους πιστούς και να τους οικοδομήσει. Τα συγγράμματά του τα οποία διαβάζοντας από τους αναγνώστες του ήταν ένας έμμεσος τρόπος διαποίμανσής τους.  Ο άγιος θεωρούσε πως πρέπει να φροντίσει τον άνθρωπο της εποχής του, να σταθεί δίπλα του, να του δώσει τα κατάλληλα εφόδια για την πορεία  εκλογής του αγαθού